فنل فتالئین

این ماده با فرمول شیمیایی C₂₀H₁₄O₄ یک ترکیب ارگانیک زرد مایل به سفید از فتالئین است که بیشتر به عنوان اندیکاتور اسیدی بازی استفاده می شود. در این کاربری، شناساگر فنول فتالئین در پی اچ های زیر 8.5 به صورت بی رنگ و در پی اچ های 9 و بالاتر به رنگ صورتی و حتی قرمز درخشان می گراید.

گرید دارویی معرف آن قبلاً بدون نسخه خرید و فروش می شد تا اینکه در سال 1999 سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از آن را ممنوع کرد. علت این ممنوعیت هم به مطالعاتی برمی گردد که روی برخی از حیوانات انجام شد و منجر به سرطان شده بود.

در مورد اندیکاتورها و معرف ها باید گفت که تنوع آن ها بسیار زیاد است و هر کدام برای کاربری خاصی ساخته شده است.

مزایا و خطرات این ماده چیست؟

همچنین این محلول یک ملین قوی است و طی مدت زمان 6 الی 8 ساعت تاثیر می کند و به مدت 3 الی 4 روز اثرات آن باقی می ماند.

از طرفی می تواند اثرات بدی همچون سوزش کلیه و جوش روی پوست داشته باشد. همانطور که بالاتر نیز گفته شده می تواند منجر به سرطان در انسان شود.

البته فنل فتالئین دارویی با نوع آزمایشگاهی آن متفاوت است

کاربرد در محیط اسیدی و بازی

بالاتر گفتیم که این محلول به عنوان اندیکاتور اسید و باز به کار گرفته می شود. همچنین این ماده عضوی از یک اندیکاتور عمومی است که به همراه متیل رد، برموتیمول بلو و تیمول بلو آن را تشکیل می دهند.

معمولاً شناساگر این ماده در گستره های مختلف پی اچ، رنگ های متفاوتی به خود می گیرد.

در محیط های اسیدی قوی به حالت پروتون دهی شده می رود و به رنگ نارنجی در می آید. بین حالت اسیدی قوی و بازی ضعیف در حالت لاکتون قرار می گیرد که بی رنگ است. در پی اچ های بین 8.3 تا 10 به رنگ صورتی در می آید و نهایتاً در پی اچ های بیشتر از 10 که محیط قلیایی قوی است مجدداً به حالت بی رنگ در می آید.

کاربرد در ترکیب بتن

کاربرد این شناساگر در موارد دیگر مشخص شد. بتن بطور طبیعی پی اچ بالایی دارد و علت آن هم وجود کلسیم هیدروکساید در ساختار بتن است. این بتن به دلیل واکنش دادن سیمان با آب است. از آنجایی که بتن با کربن دی اکسید موجود در هوا واکنش می دهد، میزان پی اچ به 8.5 الی 9 کاهش پیدا می کند.

هنگامی که محلول 1% این محلول به بتن نرمال افزوده می شود، رنگ آن به صورتی روشن بدل می گردد. به هر حال اگر محلول بصورت بی رنگ در بیاید و در همین حالت باقی بماند نشان می دهد که بتن بخوبی با کربن دی اکساید واکنش نداده است.

همچنین در یک کاربرد مشابه برای تعمیرات داخلی ساختمان ها چسبی وجود دارد به نام چسب اسپکلینگ.

این ماده دارای C₂₀H₁₄O₄ است و هنگامی که از آن استفاده می کنید رنگ صورتی دارد ولی بعد از مدتی که با کربن دی اکساید هوا واکنش می دهد رنگ آن محو می شود.

همچنین این ماده به دلیل تغییر رنگ کند در حرکت از حالت قلیایی به قلیایی قوی، در بحث آموزش برای مطالعه ی واکنش های کینتیک نیز به کار می رود.

در مورد قابلیت ها، فواید و کاربردهای این ماده می توان به استفاده در اسباب بازی ها و وسایل سرگرمی کودکان، استفاده های پزشکی و تشخیصی و چندین کاربرد دیگر اشاره کرد

روش تهیه معرف

ابتدا 1 گرم از پودر را با ترازوی دقیق آزمایشگاهی وزن کنید و کنار بگذارید.

50 میلی لیتر آب مقطر را با 50 میلی لیتر اتانول مطلق ترکیب کنید تا اتانول 50% خلوص به دست بیاید.

پودر توزین شده را در محلول به دست آمده حل کنید.

رعایت ایمنی و بهداشت محیطی در حین کار با این محلول لازم است زیرا:

– قرار گرفتن در معرض آن ممکن است باعث خوردگی و خارش پوستی شود که ممکن است تا زخم مداوم پیشرفت کند.

– قرار گرفتن در معرض غلظت بالای این ترکیب ممکن است باعث افت فشار خون، استفراغ، اسهال آبکی یا خونین، رنگ پریدگی، ضربان قلب سریع، اغما و مرگ شود.

– علائم دیگر شامل سوزش درد در دهان و معده است. تماس چشمی ممکن است منجر به ورم پلکها و اکیموزهای شود. همچنین ممکن است منجر به سوزش، قرمزی و درد شود.

– گاهی اوقات باعث ایجاد آلبومینوری و هموگلوبینوره شده است. همچنین ممکن است باعث ایجاد بثورات پوستی شود. علائم دیگر شامل گرفتگی شکم، فشارخون قلبی و تنفسی شود.