تولوئن چیست؟ | آریو اکسیر ماندگار

خلاصه

تولوئن از هیدرو کربن های آروماتیک است شکل ظاهری آن جامدی سفید رنگ با بلورهای سوزنی شکل و مایعی صاف و نامحلول در آب با بویی شبیه تینرهای رنگ معمولی که خاصیت ضد کپک داشته که در صنعت غذایی در ساخت سوسیس و کالباس لحاظ میشود و به مقدار زیادی در قطران زغال سنگ یافت می شود و مایعی بی رنگ و آتش زا است. به عنوان حلال در صنایع رنگ و رزین، حلال رنگ، پلاستیک، جوهر جاپ، لاک، ضدعفونی کننده، ساخت فوم و … کاربرد

۱۴۰۰ چهارشنبه ۴ اسفند
2823بازدید
تولوئن چیست؟ | آریو اکسیر ماندگار

تولوئن چیست ؟

یا متیل بنزن، یک هیدروکربن آروماتیک معطر می باشد. این مایع شفاف بی رنگ و محلول در آب است و بویی مشابه بوی تینر تیز یا شیرینی دارد. به طور طبیعی در روغن کاج وجود دارد. بخارات سنگین تر از هوا است. این ماده دارای فرمول شیمیایی C7Hمی باشد.  عمدتا به عنوان ماده اولیه صنعتی و یک حلال استفاده می شود.  محلول در آب نیست. این ماده خورنده نیست و با اسید یا باز رقیق واکنش نمی­دهد.  از کربن و هیدروژن تشکیل شده و قطبیت آن بسیار ناچیز است. از آنجا که گروه متیل خاصیت آزادسازی الکترون بیشتری نسبت به اتم هیدروژن دارد، نسبت به بنزن برای الکتروفیل ها واکنش پذیرتر است.  با قرار گرفتن در معرض هوا در دمای اتاق به بخار تبدیل می شود.

 هیدروکربنی آروماتیک با فرمول شیمیایی C6H5CH3 یا C7H8 است. این ماده که شامل یک گروه متیل متصل به حلقه بنزنی است دارای خواصی مشابه بنزن ولی بسیار کم خطرتر از این ماده است.

در داخل یک پایپ آزمایش بزرگ و مقاوم، ۲ml از مایع بنزن را با چند قطره از یدید متیل (CH3I) و ۰٫۴ گرم آلومینیوم کلراید (AlCl3) پودری شکل به آرامی حرارت دهید تا هنگامی که کاغذ تورنسل مرطوب شده در بالای لوله آزمایش، از رنگ آبی به سرخ تبدیل شده و پایان واکنش را مشخص نماید.

 

تاریخچه 

این ترکیب برای اولین بار در سال 1837 از طریق تقطیر روغن کاج توسط شیمی دان لهستانی فیلیپ نریوژ والتر، استخراج شد. در سال 1841، شیمی دان فرانسوی به نام هنری یک هیدروکربن را از گل حنا (عصاره ای معطر از درخت گرمسیری)، استخراج کرد، که ظاهرا شبیه گل رز والین و بنزن بود، بنابراین  این هیدروکربن جدید را بنزوئن نامیدند. در سال 1850، شیمیدان فرانسوی، از تقطیر چوب هیدروكربنی این ماده را استخراج کرد و آن را تولوئن نامید.

جدول مشخصات فنی 

نام آیوپاک متیل بنزن
نام محصول تولوئن
فرمول شیمیایی C7H8
جرم مولکولی 92.14 g/mol
نقطه ذوب -95 °C
دانسیته 867 kg/m³
نقطه جوش 110.6 °C
شکل ظاهری مایع شفاف بی رنگ
دسته بندی شیمیایی هیدروکربن های آروماتیک
نقطه اشتعال °C 40
فشار بخار 10 mm Hg at 43.5 °F

ساختار :

ساختار این ماده که جزو حلال های آروماتیک می باشد، شامل یک گروه متیل متصل به حلقه بنزنی است که سبب شده است ویژگی هایی مشابه بنزن اما بسیار کم خطرتر از این ماده داشته باشد. با توجه به ساختار آن،  به طور ناچیز در آب قابل حل می باشد اما به راحتی در مواردی همچون کلروفرم ، اتر، استون، استیک اسید، و کربن دی سولفید انحلال پذیر است.

 به دلیل چگالی آن و سایر عوامل، به راحتی تبخیر نمی شود مگر در شرایطی که در دمای ۷۰ درجه سانتی گراد (۱۵۸ درجه فارنهایت) قرار بگیرد و گرم شود.

تولید 

 به طور طبیعی در سطح پایین روغن خام وجود دارد و محصول جانبی در تولید بنزین توسط اصلاح کننده کاتالیزوری است. همچنین محصول جانبی تولید کک از زغال سنگ می باشد. تولید آن در سطح صنعتی ارزان است. در روش های مختلف سنتز می شود. جداسازی و خالص سازی نهایی توسط هر یک از فرآیندهای تقطیر یا استخراج حلال که برای مواد معطر BTX (ایزومرهای بنزن و زایلن) استفاده می شود، صورت می گیرد.این ماده به صورت ارزان در مقیاس صنعتی تولید می شود. در اصل می توان آن را با روش های مختلفی تهیه کرد. یکی از روش ها تولید آن استفاده از بنزن در حضور اسید لوئیس مانند کلرید آلومینیوم با متیل کلراید می باشد که در اثر این واکنش تولید می شود:

تولوئن صنعتی

کاربرد 

به عنوان حلال در بسیاری از محصولات مصرفی استفاده می شود.در شاخه های مختلف صنعت کاربردهای بسیاری دارد:

  1. در ساخت Nitrotoluene
  2. به عنوان حلال در برخی از انواع ماده های رقیق کننده رنگ
  3. مارکرهای دائمی و تولید انواع ماژیک ها
  4. ساخت سیمان تماسی
  5. در تمیز کننده های فلزات
  6. تولید انواع خاصی از چسب ها
  7. در واکنش های شیمیایی برای تولید اسید بنزوئیک
  8. به عنوان پیش ماده بنزن و زایلین
  9. تولید مونو، دی- و Trinitrotoluene TNT به منظور ساخت کف پلی اورتان
  10. ترکیب قابل اشتعال و انفجار معروف به TNT یا Trinitrotoluene در صنعت مواد منفجره
  11. ساخت فنل و کاپرولاکتام
  12. در ساخت فوم های انعطاف پذیر پلی یورتان
  13. تولید اسید بنزوئیک و بنزآلدهید
  14. ساخت درزگیرهای سیلیکونی
  15. ساخت چرم
  16. در فرمولاسیون ضد عفونی کننده ها
  17. به عنوان تقویت کننده اکتان در سوخت های بنزین
  18. به عنوان حلال برای نانومواد کربن از جمله لوله های نانو و فولرن
  19. به عنوان فیلر یا ملات برای کیت های ظریف پلی استایرن
  20. برای شکستن گلبول های قرمز خون در آزمایشگاه بیولوژیک
  21. به عنوان خنک کننده برای سیستم های انتقال حرارت
  22. در تولید پلیمرهایی که برای تولید نایلون و بطری های پلاستیک سودا
  23. ساخت پلی یورتان ها
  24. به منظور ساخت و تولید داروها
  25. ساخت رنگ ها
  26. در ساخت دی ایزوسیانات (TDI)
  27. محصولات آرایشی و ناخن
  28. سنتز مواد آلی مواد شیمیایی

خطرات و مسمومیت

 کاربرد آن به عنوان دارویی استنشاقی برای زدودن سموم می‌باشد. سمیت این ماده در مقایسه با بنزن بسیار کمتر است. هرچند غلظت بسیار بالایی لازم است تا تنفس آن منجر به مرگ شود، اما غلظت‌های کمتر آن به راحتی بر روی سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند. غلظت‌های کم تا متوسط ، سبب خستگی، سرگیجه، ضعف، رفتار نامتعادل، نقصان حافظه، بی‌خوابی، کم‌اشتهایی، و کم شدن دید و شنوایی می‌گردد. این حالات با از بین رفتن حضور این ماده، کم می‌شوند.  ممکن است بر کلیه اثر نامطلوب بگذارد. هیچ مدرکی دال بر سرطان‌زا بودن ماده در دست نیست. غلظت مجاز 20PPM برای محیط کار توسط OSHA و mg/l۱ توسط EPA برای آب آشامیدنی توصیه شده‌اند. نه تنها از طریق استنشاق بخارش می‌تواند به بدن انسان وارد شود، بلکه از خاک‌های آلوده شده هم این امکان وجود دارد؛ چرا که در این حالت، امکان تماس مستقیم انسان با خاک، نوشیدن آب زیرزمینی آلوده و تبخیر از خاک وجود دارد. با توجه به سرطان‌زا بودن بنزن، هم‌اکنون از این ماده که خواصی شبیه به بنزن دارد، به عنوان جانشین استفاده می‌شود.

نکات ایمنی برای پیشگیری در هنگام استفاده

قبل از استفاده از این ماده، باید استفاده از دستورالعمل های ویژه را بیاموزید:

  • از رها کردن ماده در محیط خودداری کنید.
  • فقط از ابزار های بدون جرقه در محیط کار استفاده کنید.
  • از ایجاد غبار، بخار و استفاده از اسپری ها خودداری کنید.
  • در مورد ترشحات استاتیک اقدامات احتیاطی را انجام دهید.
  • درب ظرف حاوی این ماده را محکم ببندید و از آن نگهداری کنید.
  • تا زمانی که تمام موارد احتیاط ایمنی خوانده شده و درک نشده است، از آن استفاده نکنید.
  • در حین استفاده از این ماده حتما از دستکش های محافظ، لباس های محافظ، و محافظ های چشم و صورت استفاده کنید.
  • از تجهیزات مناسب الکتریکی، تهویه، روشنایی ضد انفجار، و امکانات دریافتی من جمله ظروف زمینی یا باند استفاده کنید.
  • از استفاده ی این ماده در برابر گرما، جرقه ها، شعله های آتش باز، و سطوح گرم شدیدا خودداری کنید. در مجاورت آن سیگار نکشید.
  • در محیط کار خود حتما از وجود تهویه سالم و مناسب مطمئن شوید. در صورت نبود امکانات محیط فعالیت خود را به بیرون از منزل یا آزمایشگاه در فضای باز تغییر دهید.

بعد از استفاده ، باید استفاده از دستورالعمل های ویژه زیر را انجام دهید:

  • قبل از استفاده مجدد از آن، لباس های آلوده ی خود را بشویید.
  • در صورت نیاز، به جهت رعایت مقررات مربوط به ماده، ظرف ماده را دور بیاندازید.
  • در صورت هر گونه عدم رضایت، با مرکز مرتبط با مواد سمی یا پزشک تماس بگیرید.
  • پس از استفراغ ماده خورده شده، حتما به پزشک مراجعه کرده و تنها به آن تکیه نکنید.
  • در صورت داشتن هرگونه احساس ناخوشایند، از مشاوره و توجه پزشکی بهره مند شوید.
  • در صورت بلع ماده، بلافاصله با مرکز مرتبط با مواد سمی یا پزشک تماس حاصل فرمایید.
  • در صورت بروز سوزش پوستی ایجاد شده با ماده، به توصیه های پزشک مربوطه گوش دهید.
  • در صورت تماس یا قرار گرفتن بر روی پوست یا مو، سریعا تمامی لباس های آلوده به آن را جدا کنید.
  • در صورت مواجهه یا نگرانی حتما از یک مشاور یا کارشناسان مراقبت پزشکی راهنمایی های لازم را بگیرید.
  • در صورت تماس با چشم، موضع را سریعا با آب ولرم و به آرامی شستشو دهید. پلک ها را باز نگه دارید و سپس به پزشک مراجعه کنید.
  • در صورت استنشاق ماده به مقدار کم یا زیاد، فرد آلوده شده را به هوای تازه ببرید. سپس از او بخواهید تا به راحتی تنفس داشته باشد.
  • در صورت بروز هرگونه آتش سوزی در محل کار، از کربن دی اکسید CO۲، پودر های مخصوص، فوم مقاوم، و الکل برای خاموش کردن آتش استفاده کنید.
  • به جهت نگهداری ماده، آن را در مکانی با تهویه مناسب و فضایی خنک (که از آتش سوزی و حرارت و نور خورشید دور باشد) انبار کنید. اجازه ندهید که در نزدیکی این فضا سیگار روشن، منابع مشتعل، کبریت و سایر موارد قرار گیرند.
  • برای خرید این نوع محصولات با ما تماس بگیرید . 

     شرکت آریو اکسیر ماندگار تامیین کننده انواع تجهیزات آزمایشگاهی و مواد شیمیایی می باشد که به صورت تخصصی در واردات این نوع کالا ها فعالیت دارد.

تولوئن چیست؟ | آریو اکسیر ماندگار